กฎแห่งกรรม

ความหมายของคำว่า “ กรรม ” หมายถึง การกระทำ ทั้งทำดี ทำชั่ว ล้วนแล้วแต่เป็นกรรมทั้งสิ้น ถ้าทำดีถือว่ากรรมดี ถ้าทำชั่วถือว่ากรรมชั่ว กรรมดีทั้งหลายล้วนแล้วแต่บุญ กรรมชั่วทั้งหลายคือบาป เราอาจสรุปว่า กรรมหรือการกระทำนั้นก่อให้เกิดทั้งบุญและบาป

     ในทางพุทธศาสนา มนุษย์ต่างเวียนว่ายตายเกิดในวัฏสงสาร เกิดตามบุญตามบาปที่ทำไปในอดีตชาติ ถ้าเกิดตามแรงบุญชีวิตย่อมได้รับทั้ง ลาภ ยศ สรรเสริญ สุข  ถ้าเกิดตามแรงบาปก็พบพาลกับการ เสื่อมลาภ เสื่อมยศ นินทา ทุกข์ นั่นคือความจริงแท้แน่นอน สิ่งนั้นเราแก้ไขไม่ได้ในชาตินี้ เพราะเป็นเรื่องของอดีตชาติที่ก่อไว้

      อย่างไรก็ตามการดำเนินชีวิตของเราที่เหลืออยู่ไปจนสิ้นอายุขัย เราสามารถเลือกเดินทางได้ว่าจะไปในเส้นทางใด เส้นทางกรรมดีคือบุญ หรือ เลือกเส้นทางกรรมชั่วคือบาป เลือกเอาเถิด

  

ขุนนางขาดความสามัคคี ประชาชีแตกแยก ชาติบ้านเมืองล่มสลาย

ประวัติศาสตร์โลก ทุกบันทึกเหตุการณ์ของมหานครที่ล่มสลาย มีเหตุการณ์สองเหตุการณ์อยู่ด้วย คือ เหตุใหญ่ ผู้บริหารผู้ปกครองมหานครขาดความสามัคคี ด้วยกิเลสที่พอกหนาเกาะกุมจิตใจ ทั้ง ความโลภ (อยากได้ อยากเป็น ไม่อยากเป็น) ความโกรธ ความหลง จนหูตาบอดมัว ทำการแบ่งแยกประชาชนเป็นฝักเป็นฝ่ายทุกหัวระแหง  เหตุต่อเนื่องต่อมา ประชาชนแตกแยกไปเป็นพวก กลุ่มโน้น กลุ่มนี้ ทะเลาะเบาะแว้งโดยถือพวก ถือกลุ่มของตน

  สุดท้ายมหานครที่เคยยิ่งใหญ่ ล่มสลายแล้ว......มีใครได้อะไรจากการล่มสลาย...สะใจไหมละ...

ไก่ในสุ่ม เอย

คิดเพื่อประเทืองปัญญา

            เคยมีคำถาม ถามตัวเองว่า ทำไมดอกบัว จึงเกี่ยวข้องกับพุทธศาสนาอย่างแนบแน่น แล้วก็นึกหาคำตอบไปต่างๆ นาๆ  สุดท้ายยังไม่ได้สืบค้นและไม่ได้สรุปคำตอบ  ว่าเพราะอะไรกันแน่

          วันหนึ่งในวันที่ทำงานหนัก  ช่วงพักสายตาไปยืนอยู่ริมหน้าต่าง  มองลงไปในสระบัวหลวง  มองผ่านๆ มองไม่ได้ตั้งใจ กลับพบเห็นความเร้นลับของบัวหลวง ทุกก้านบัวที่ชูใบ ในสระทั้งสระนับแสนๆ ใบ  ไม่มีใบใดที่สูงเสมอกันเลย  ความเป็นจริงที่เป็นไปของใบบัว ก้านบัว ดอกบัว ทำให้นึกย้อนไปถึงพระพุทธองค์  ท่านคงเห็นความต่างของมนุษย์ทุกผู้ทุกคน ที่ไม่มีความเหมือนกัน  ไม่เท่าเทียมกัน  เช่นดังก้านของบัวหลวงที่ชูก้าน ชูใบทั้งหลาย

          พระพุทธองค์ จึงเปรียบเทียบผู้คนเป็นบัวสี่เหล่า และเลือกสอนธรรม  ในชั้นความยากง่ายที่ต่างกัน   ในองค์กรใดๆ ก็ตาม ทุกคนในองค์กรย่อมมีความแตกต่าง  ความต่างทำให้บางอย่างไม่ราบรื่น  หากเราเข้าใจเช่นนี้  การทำงานก็ทำเช่น สายลม ที่พัดผ่าน ก้านบัว ใบบัว ให้กอบัวสั่นไหวไปทั้งสระฉันนั้นเถอะ

ใครผิด ใครรับกรรม

            เรื่องที่จะเล่าต่อไปนี้  เป็นเรื่องจริงที่เกิดขึ้นในแคมป์ของคนรับจ้างตัดไม้ยูคาลิปตัสแห่งหนึ่งในจังหวัดสระแก้ว  เวลาประมาณสามทุ่ม  หลังจากเหน็ดเหนื่อยจากการตัดไม้แบกไม้ขึ้นรถสิบล้อ  ทุกคนต่างเข้านอนในเพิงพักชั่วคราว  ที่มีมุ้งเพื่อกันยุง  เกือบเงียบสงัดแล้ว  เสียงเอะอะดังขึ้นจากมุ้งหลังหนึ่ง “ ตะขาบตัวเบ้อเร่อกัดนิ้วมือผมผ่านมุ้ง”  ผู้ถูกกัดสะบัดตะขาบไต่หนีเข้ากองไม้ไปได้  ทิ้งความเจ็บปวดไว้กับผู้ถูกกัด  เพื่อนร่วมแคมป์ตื่นมาดู  มีผู้รู้ให้ความเห็นว่า “ถูกตะขาบกัดต้องหาคางคกมาต้ม  เอาผ้าคลุมตัวผู้ถูกกัด  โดยให้น้ำคางคกเดือดๆ อยู่ในผ้าคลุม  แล้วจะหายปวด”  ทุกคนต่างไปค้นหาคางคกได้ 1 ตัว นำคางคกมาต้ม ทำตามกรรมวิธีที่ผู้รู้บอก  ผลคือ ผู้ถูกตะขาบกัดร้องโอดครวญถึงเช้าไม่หายปวด  สรุปว่ายาคางคกไม่ได้ผล

            เรามาช่วยตัดสินกันหน่อยว่า  ใครผิด  ใครรับกรรม  ตัวละครของเรื่องจริงมี 5 ตัว คือ

1.      ตะขาบ

2.      คางคก

3.      ผู้ถูกกัด

4.      ผู้รู้วิธีแก้พิษ

5.      เพื่อนผู้ค้นหาคางคกมาทำยา

อำนาจมาจากไหน

ในองค์กรหนึ่งบุคคลผู้มีอำนาจตัดสินใจสั่งการสูงสุด คือ ผู้บริหารขององค์กรนั้นๆ บุคคลอื่นไม่ใช่  อำนาจที่ผู้บริหารมี เกิดจากการมอบอำนาจของผู้บังคับบัญชา เป็นผู้มอบอำนาจนั้นให้มา  ฉะนั้นใครหรือบุคคลใดต้องการมีอำนาจในองค์กรต้องเป็นผู้บริหาร  ต้องเข้าสู่เส้นทางการเป็นผู้บริหารเท่านั้น  นอกนั้นจึงเป็นเพียงผู้ปฏิบัติ หรือ เป็นเพียง “ลูกวัด” พระลูกวัดแม้จะเก่งเพียงใด มีเปรียญธรรมสูงเพียงใดก็ไม่มีอำนาจสั่งการและตัดสินใจอะไรได้ ด้วยฐานะตัวเองเป็นเพียงพระลูกวัดในปกครองของเขา จะทำได้เพียงการสร้างบารมีคือความดีให้ผู้คนยอมรับนับถือ เมื่อไรที่หลงผิดคิดสร้างอำนาจขึ้นมาเอง ความสามัคคีก็หมดไป ความแตกแยก การนินทาว่าร้าย             การกล่าวหาร้องเรียนย่อมเกิดขึ้นในองค์กร ท้ายสุดองค์กรนั้นย่อมเป็นองค์กรขยะ หาคุณค่าแห่งความภาคภูมิใจไม่ได้เลย ซ้ำยังเป็นองค์กรที่ขาดการยอมรับนับถือ  อาจถูกตราหน้าว่าเป็นองค์กรประเภท “ไก่ในสุ่ม” จิกตีกันจนแผลเต็มตัว น่าสังเวชที่สุด 

ความฝันที่เป็นจริง

บางครั้งความปรารถนาอันแรงกล้าก็มีอานุภาพอย่างไม่น่าเชื่อ หลายปีที่ผ่านมาในการเป็นผู้บริหาร เฝ้าศึกษาเรียนรู้และพัฒนาองค์กร บนทฤษฎี บนแนวคิด ที่หลากหลาย แนวคิดหนึ่งที่ตกผลึกที่สุด ที่เป็นแนวคิดของการพัฒนาองค์กร คือแนวคิดการเป็นองค์กรแห่งการเรียนรู้ (Learning Organization) เป็นแนวคิดของ Peter M.Senge ซึ่งให้ความสำคัญองค์ประกอบ 3 ด้าน ได้แก่ ภาวะผู้นำ ความคิดเชิงระบบ และการทำงานเป็นทีม
ได้นำแนวคิดดังกล่าวพัฒนาทีมบุคลากร เรียนรู้ กระบวนการทั้งสามองค์ประกอบอย่างต่อเนื่อง เรียนรู้ครั้งแรก ใช้วิธีการเรียนรู้ร่วมกัน ทำงานร่วมกัน แก้ปัญหาร่วมกัน ใช้เวลาตลอดการทำงานด้วยวิธีนี้ถึง 8 ปี ผลคือ บุคลากรในองค์กรเป็นบุคคลแห่งการเรียนรู้และพัฒนานวัตกรรมใหม่ๆ เพื่อปรับปรุงงานเสมอ ทำครั้งที่สอง พัฒนาต่อยอดกับองค์กรใหม่ที่ย้ายไปดำรงตำแหน่ง เพิ่มเติมองค์ประกอบด้านที่สี่คือ องค์ประกอบ ทางพุทธศาสนา การเป็นกัลยาณมิตร เพื่อขจัดปัญหาอุปสรรค ระหว่างการพัฒนา บุคลากรได้พัฒนาตนเองและพัฒนางานอย่างชัดเจน จนเป็นที่ยอมรับของเพื่อนร่วมงาน ทำครั้งที่สาม นำองค์ประกอบทั้งสี่ด้านมาพัฒนาองค์กรที่สามเต็มรูปแบบ ผลการพัฒนาทำให้องค์กรได้รับรางวัลสถานศึกษาขึ้นตรง ดีเด่นในปี พ.ศ.2553
เมื่อทำสามครั้งสามรอบ ประสบการณ์ที่พบเจอจึงนำมาเขียนหนังสือชื่อ “พลวัตการบริหารจัดการองค์กรด้วยสมองสองมือ” โดยหวังว่า หนังสือเล่มนี้จะถูกใช้เป็นสื่อเพื่อการอบรมผู้บริหารสถานศึกษาซักครั้งหนึ่ง มาบัดนี้ความฝันเป็นจริงแล้ว หนังสือเล่มนี้ถูกใช้งานในการเป็นวิทยากรเพื่อการอบรมผู้บริหารสถานศึกษาเข้าสู่ตำแหน่งจำนวน 77 คน และศึกษานิเทศก์เข้าสู่ตำแหน่งจำนวน 97 คน ระหว่างวันที่ 29 สิงหาคม – 17 กันยายน 2554 ณ สถาบันพัฒนาครูและบุคลากรทางการศึกษา เท่านี้ก็สุขใจแล้วที่ได้ทุ่มเทให้กับองค์กรที่เรารัก

ความเป็นทีมบางครั้งต้องมีผู้เสียสละ

เรื่องราวบางอย่างที่เกิดขึ้นในธรรมชาติ บางทีก็เป็นคติสอนมนุษย์ได้เป็นอย่างดี โดยเฉพาะเรื่องเกี่ยวกับมด ซึ่งอาจกล่าวได้ว่ามดเป็นสัตว์บกที่มีจำนวนประชากรมากที่สุดในโลก และมีเรื่องราวน่าสนใจของมดมากมาย เช่น ความสามัคคี การทำงานเป็นทีม ความขยันขันแข็ง มีเรื่องจริงเกิดขึ้นขอเล่าให้ฟัง “บ่ายวันหนึ่งหลังจากคนสวนตัดกิ่งต้นราชพฤกษ์ (ต้นคูณ) ที่อยู่ใกล้บ้าน ซึ่งมดแดงเดินข้ามไปข้ามมาระหว่างบ้านกับต้นคูณออกไป มดแดงบางส่วนตกค้างอยู่บนบ้านพักกลับไปรังไม่ได้ ทำให้เห็นพฤติกรรมของผู้เสียสละและความสามัคคี ความรักพวกพ้องของมดแดงเกิดขึ้น มดแดงหลายตัวพยายามต่อตัวกันเป็นสะพานให้พวกเดินข้ามเพื่อกลับไปสู่รัง มดแดงบางตัวคาบเพื่อนที่เจ็บป่วยแบกเดินกลับรัง มดแดงบางตัวเดินกลับไปกลับมาปล่อยกลิ่นโดยใช้ก้นแตะพื้นเป็นระยะๆบอกเส้นทางให้เพื่อนเดินกลับรังได้ถูกต้อง” เกือบชั่วโมงที่เฝ้าสังเกตพฤติกรรมของมดแดงเห็นการกระทำทุกอย่าง เป็นการกระทำเชิงบวกทั้งสิ้น มีแต่ความรัก ความเสียสละความเอื้ออาทรต่อพวกพ้อง มดแดงทำได้อย่างไร ใครเป็นผู้ออกคำสั่งนั้น คำสั่งนั้นเกิดขึ้นโดยจิตสำนึกหรือไม่ ทำไมช่างแสนดีงาม สำนึกนั้นจะเกิดขึ้นกับมนุษย์ได้หรือไม่ และจะเกิดได้อย่างไร น่าฉงน.